بعد از آن كه بانوي عالمه محدّثه، فاطمه عليها السلام، در آخرين منزل[ابدي ] به خاك سپرده شد و در تربت مقدسش به امانت گذارده شد، روضه او مركز انظار عترت طاهرين از فرزندان علي و زهرا عليهم السلام گرديد و گروه هاي مختلف از هر سمت و سوي روي به زيارت آن بانو و تبرك جستن به مرقدش آوردند.



اين موضوع دليل بر اين است كه حضرت معصومه عليها السلام در پيشگاه عترت طاهرين و ائمه عليهم السلام داراي مكانت و منزلت والا و مقام رفيعي بوده است.



همچنان كه در فصل گذشته به اين موضوع پرداختيم. برخي از بانوان خاندان نبوي و بانوان جليل القدر صديقه طاهره فاطمه زهرا عليها السلام وطن خود را رها ساخته و در مجاورت مرقد آن بانو قرار گرفتند و در اطراف روضه او اقامت گزيدند و وصيت كردند هرگاه اجل ايشان فرا رسيد در جوار آن بانو به خاك سپرده شوند.



اين، مطلب غريبي نيست؛ چون اين مكان (قم) از شهرهاي علمي و پايگاه هاي فكري است كه ساكنانش به تشيّع و دوستي اهل بيت - كه خداوند هر پليدي را از آنان برداشته و ايشان را پاكيزه ساخته است - معروف اند و به دوستي با اميرالمؤمنين و فرزندان او كه امامان، هدايت گران، هدايت شدگان و خلفايند، و به برائت از دشمنان و معارضان و قاتلان ايشان - كه با قدرت و نيرنگ به حكم شمشير و آتش از زمان وفات پيامبر بر مسند خلافت اسلامي تكيه زده اند - مشهورند.



امام شهاب الدين ياقوت، فرزند عبدالله حموي رومي بغدادي، مي گويد: قم، شهر جديد اسلامي، بزرگ، زيبا و پاكيزه است و تمام اهلش شيعه امامي اند و سني مذهب در آن يافت نمي شود. از نكات جالبي كه درباره اين شهر حكايت مي كند آن است كه اين شهر يك والي سني سخت گيري داشت. به گوش والي رسيد كه اهل اين شهر به جهت بُغضي كه با صحابه گرام دارند، اسم ابوبكر و عمر اصلاً در ميان آنها پيدا نمي شود.



روزي آنها را جمع كرد و به بزرگانشان گفت: به من خبر رسيده كه شما صحابه پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله را دشمن مي داريد و به خاطر اين دشمني فرزندان خود را به نام آنها اسم گذاري نمي كنيد. به خداي بزرگ قسم مي خورم اگر مردي از ميان خود را كه اسمش ابوبكر و عمر باشد براي من نياوريد و برايم ثابت نشود كه اسم آن مرد ابوبكر و عمر است، شما را تنبيه و توبيخ خواهم كرد.



سه روز از والي مهلت خواستند و شهرشان را جست و جو كردند و خيلي سعي و تلاش كردند تا آن كه يك مردي فقير پابرهنه عريان و دو بين كه زشت ترين مخلوق خدا از جهت صورت و قيافه بود، يافتند كه اسمش ابوبكر بود و پدرش مرد غريبي بود كه در آن شهر اقامت گزيده بود و او را به اين اسم ناميده بود. آن مرد را نزد والي آوردند و والي با ديدن او، آنها را مورد فحش و دشمنام قرار داد و گفت:



زشت ترين مخلوق خدا را براي من آورديد و حرف هاي عجيب و غريب برايم نقل مي كنيد و فرمان داد آنها را سيلي زدند.



يكي از آنان كه اهل ذوق بود، به والي گفت: يا امير! هركار مي خواهي بكن؛ زيرا هواي قم به گونه اي است كه از آن كسي كه نامش ابوبكر باشد، زيباتر از اين مرد بيرون نمي آيد. خنده بر والي غلبه كرد و از آنان گذشت(1).



اين گنبد كريمه اهل بيت از سال 201 هجري، پناهگاه رهگذران شيعه اماميه گرديد كه براي زيارت، تبرك، توسل، دعا، استشفاء، برآورده شدن حاجات و حل مشكلات، بدان روي مي آوردند.



بنابر آن چه كه در احاديث صحيح و معتبر و مستند و متواتر در فضائل زيارت آن بانو آمده و اين كه آن بانو معادل بهشت مي باشد - كه روايات آن قبلاً گذشت - بدين دليل خيلي از دختران و ذريه فاطمه زهرا عليها السلام در مجاورت آن بانو سكني گزيدند و وقتي اجل حتمي ايشان فرا رسيد به حسب وصيت، آنها را داخل روضه در جوار فاطمه معصومه عليها السلام دفن كردند.



مورخان و علما گفته اند كه سه دختر امام جواد عليه السلام داخل روضه دفن شده اند: «امّ حميده»، «زينب» و «ميمونه». همچنين «بريهة» دختر موسي مبرقع، فرزند محمد جواد، فرزند امام رضا عليهم السلام در آن جا دفن شده است.



علاوه بر آنها، دو دختر نوزاد آنها در آن جا مدفون اند(2).



دربعضي رواياتي كه از «تاريخ قم» نقل شده، آمده است: دختراني كه از فرزندان ائمه اطهار عليهم السلام، كنار فاطمه معصومه عليها السلام دفن شده اند عبارتند از:



زينب، امّ محمد (دختر موسي بن محمدبن علي الرضا عليهما السلام).



ميمونه و امّ محمد (دختران امام محمد جواد عليه السلام.)(3)



ميمونه و بريهة (دختران موسي مبرقع).



«امّ اسحاق» كنيز محمد بن موسي مبرقع.



«امّ حبيب» كنيز ابوعلي محمد بن احمد بن رضا عليه السلام(4).



براين اساس شايسته است زائر بعد از زيارت فاطمه معصومه عليها السلام آنها را به اين عبارت مورد خطاب قرار داده و گويد:



السلام عليكن يا بنات رسول الله، السلام عليكن و رحمةالله و بركاته: سلام بر شما اي دختران رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم! سلام و رحمت و بركات الهي بر شما باد.



اين، مسئله عجيب و غريبي نيست؛ زيرا همان گونه كه در فصل هاي گذشته گفتيم، عترت طاهرين به جهت خوفي كه از يورش سخت عباسي ها و جسارت و بي رحمي فراگير آنان و فتنه و بدگويي آنان داشتند، مجبور به فرار مي شدند و به نواحي و شهرهاي همجوار پناه مي آوردند و در پيشاپيش آن شهرها، همسايه مسلمان، اهل ايمان، شيعي، ايران قرار داشت.



ايران يگانه سرزميني بود كه در طول تاريخ، به تشيّع و دوستي با اميرمؤمنان عليه السلام و فرزندان گرامي اش معروف بود. ايرانيان با سينه اي گشاده و احترام فراوان از آنان استقبال كردند و آنان را در رحل اقامت افكندن پاسداري نمودند و ايشان را پس از گرسنگي اطعام و غذا داده پس از ترس و نگراني ايمن داشتند.



به خاطر همين انگيزه هاي اعتقادي كه از حقيقت [ و قلب ] و غير آن، برمي خيزند فرزندان عترت طاهره از وطن و بلاد خود هجرت نموده، به ايران روي آوردند. آنان ميان مردم، سعادتمندانه زندگي كردند و سعادتمندانه دنيا را ترك گفتند. در آن روزگار، جز ايران سرزميني نبود كه آنان را دور هم گردآورد و در آن جا پناه بگيرند.



بدين خاطر هزاران مرقد آنان را در شهرها و روستاهاي مختلف مي يابيم كه توده مردم در ساعاتي از شب و براي بوسيدن آستانه كريمه آنها شرفياب مي شوند و براي برآورده شدن حوائجشان، به واسطه ايشان، به خداوند سبحان توسل و تضرّع مي جويند.



برخي علما و اهل تحقيق درباره زيارت گاه هاي فرزندان عترت طاهره و آنان كه در ايران مدفون اند در پرتو تحقيق و بحث و تتبع علمي، معجم هايي را تأليف كرده اند. خيلي از اولاد و ذريه نبوي در قبرستانهاي قم مدفون اند. كه در اثر حوادث و اوضاع و احوالي كه براي اين شهر پيش آمد، به ويژه بر اثر سيل هاي شديد، مرقد آنان مندرس شده و قبرهاي آنها را منهدم ساخته؛ به طوري كه جز نامي از ايشان در ميان كتاب ها چيزي باقي نمانده است.