در انتهاي خيابان نيروگاه بعد از پل اتوبان كمربندي، نزديكدهكده قلعه صدري بقعه امام زاده عبدالله قرار دارد. قبلاً از شهر قم تا آن جا يك فرسخ فاصله بود ولي امروز به جهت توسعه جزء شهر محسوب مي گردد.



سلسله نسب



مرحوم ناصر الشريعة به تبع تاريخ قديم قم مي نويسد گويند مدفون در اين بقعه: «شاه زاده عبدالله از اولاد امام زين العابدين عليه السلام است. و ظاهراً نسب او از اين قرار است عبدالله بن عبّاس بن عبدالله الشهيد بن حسن افطس بن علي بن امام زين العابدين عليه السلام».(1)



در «تاريخ قم» آمده: «ديگر از امام زاده هايي كه به قم آمدند؛ عبدالله بن عباس بن عبدالله الشهيد بن حسن افطس بن علي بن امام زين العابدين عليه السلام بود كه از بصره به قم آمده او با علي بن محمد علوي صاحب زنج در بصره بود، چون صاحب زنج را در بصره به قتل رساندند، عبدالله با برادرش حسن بن عباس از بصره...به قم آمد و متوطن شد».(2)



بعضي احتمال داده اند كه اين عبدالله فرزند عباس، در شهر ري دفن باشد چون كه در ري نيز مقبره اي به همين نام وجود دارد. اما بنابر تصريح بعضي از مورّخين(3) امام زاده مدفون در شهر ري، جناب حسين بن عبدالله ابيض مكني به ابو عبدالله مي باشد. در تابلويي كه بر درب ورودي روضه مطهره وي نصب گرديده و چند تن از علماي ري نيز به آن تصريح نموده اند. به اين حقيقت اشاره شده است.



در «عمدة الطالب» آمده است: ابو نصر بخاري نقل كرده است كه مدفون در ري ابو عبدالله حسين بن عبدالله ابيض است وي در سال 319 ه . ق وفات يافت.(4)



تباري پاك



جدّ امام زاده عبدالله ابيض جناب سيد جليل القدر امام زاده عبدالله شهيد فرزند حسن افطس بن علي اصغر بن امام زين العابدينعليه السلام است. وي به دست برامكه به قتل رسيد هنگامي كه حسين بن علي شهيد فخ عليه خليفه وقت قيام نمود جناب عبدالله بن حسن هم به ياري وي شتافت.



پس از شهادت حسين بن علي شهيد فخ، عبدالله بن افطس به دست سپاهيان هارون الرّشيد اسير شد و در زندان افتاد. هارون الرّشيد او را به حبس جعفر بن يحيي برمكي انتقال داد تا اين كه جعفر برمكي در شب عيد نوروز، سر عبدالله را از بدن جدا كرد. روز عيد سر مطهّر او را با تحفه هاي ديگر براي خليفه هديه فرستاد سپس به تصور اين كه خليفه از اين عمل ظالمانه اش تحسين و تقدير خواهد كرد شخصاً به نزد هارون حاضر گشت و سرپوش را از روي طبق برداشت و هدايا را به خليفه اظهار نمود چون چشم هارون به سر بريده عبدالله افتاد در غضب شد و پس از رفتن وي به خادم خود دستور داد كه سر جعفر را از بدن جدا كند، و مسرور خادم هارون رفت سر او را بريد.(5) مرقد مطهّر عبدالله شهيد جدّ بزرگوار سيد عبدالله ابيض در «سوق الطعام»بغداد است(6).



گنبد و بارگاه



با اين كه اين امام زاده بزرگوار با چهار واسطه به امام سجاد عليه السلام مي رسد، ولي متأسفانه بقعه او هنوز در كمال سادگي مي باشد در داخل صحن بزرگ بقعه اي بسيار محقّر، داراي دو كفش كن شمالي و جنوبي است و جدار خارجي بقعه از آجر و خالي از هر گونه تزيين مي باشد. بر فراز آن گنبد عرقچيني خشتي به چشم مي خورد و زير گنبد مرقد مطهّر امام زاده عبدالله ابيض است كه با ضريح سبز رنگ چوبي مشبّك محفوظ مي باشد.