حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله عليها بعد از دفن آن حضرت به ترتيب زير بنا شده و بعدها مجددا ساخته و تغيير داده شده است.



گنبد مطهر



1ـ گنبد اول: بر سر تربت او از بوريا سايه بان ساخته بودند تا آنگاه كه حضرت زينب سلام الله عليها دختر امام جواد عليه السلام قبه اي بر سر تربت او بنا نهاد(33). در سال 413 مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله عليها با خشتهاي كاشي زيبا آراسته گرديد(34)



2ـ گنبد دوم: در سال 529 هجري قمري گنبد دوم ساخته شد(35).



3ـ گنبد سوم: گنبد دوم را در سال 925 هجري قمري خراب كرده، گنبد ديگري ساختند. كه روي آن كاشي معرق بوده است(36).



4ـ گنبد چهارم: در سال 1218 هجري قمري گنبد سوم را خراب كرده و گنبد كنوني را ساختند كه رويي آن به خشتهاي زرين(با روكش طلا) مزين است و طبق آنچه گفته اند دوازده هزار خشت زرين در گنبد بكار رفته است(37).



شاعري در مدح گنبد و بارگاه قصيده اي در 64 بيت سروده كه هر مصرع آن تاريخ بناي گنبد(1218) است، و طليعه آن چنين است:



اين قبه گلبني است بزيور برآمده**با پاك گوهري است پر از زيور آمده



اين دوحه اي است كامده از جنه العلا**يا كوكبي است سعد و منور برآمده(38)



صحن هاي حرم



1ـ صحن كوچك(صحن عتيق): شامل ايوان طلا با دو مناره كه گلدسته هاي آنها نيز طلاست ودر گوشه صحن مهمانخانه حضرت مي باشد.



مقابل ايوان نقاره خانه حضرت است كه سقف آن از بيرون طلا كاري شده است.



2ـ صحن بزرگ: داراي ايوان عظيم و باشكوه آينه است. اين ايوان كه تماما آئينه كاري است و با ستونهاي سنگي بلند و با عظمتي استوار است زيبائي خاصي به صحن حرم مطهر داده است.



اين صحن دو گلدسته با عظمت دارد، و نيز حوض وسيعي كه زينت بخش صحن است.



داخل حرم



1ـ شامل رواقهاي حرم است كه به زير گنبد راه دارد، و اخيرا توسعه داده شده است.



2ـ مسجد وسيع و با شكوه بالاسر.



3ـ در جهت قبله مسجد با عظمت طباطبائي(موزه) است كه ستونهاي متعدد و جالب آن نگهدار گنبد بزرگ و زيباي آن اند. اين مسجد قبلا صحن زنانه بوده و ادامه آن تا مقابل درب پيش رو صحن بوده است.



4ـ در سالهاي اخير در كنار مسجد طباطبائي مسجد باشكوه ديگري بنا نهاده اند كه قبلا صحن موزه بوده است.



5ـ زير گنبد كه اخيرا توسعه داده شده تماما مانند رواقها و مسجدها آئينه كاري و كاشي كاري و يا گچبري هاي بسيار زيبا و ذي قيمت مي باشد.



ضريح مطهر



براي مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله عليها 3 ضريح ساختند:



1ـ ضريح فولاد كه در زمان شاه عباس ساخته شد(39).



2ـ ضريح نقره كه قبل از ضريح فعلي بوده است.



3ـ ضريح فعلي كه ضريح سوم است. در سال 1328 هجري قمري ساخته شده و تماما نقره است و قسمت بالاي آن آب طلا داده شده است.



تأمين نقره آن به اين صورت بوده كه از ضريح قبلي پنجاه هزار مثقال نقره خالص در آمد و موازي چهل و سه هزار مثقال نقره ديگر از خزانه مباركه بيرون آورده به آن اضافه كردند و ضريح كنوني را ساختند(40).



محراب حضرت معصومه سلام الله عليها



محراب عبادت حضرت معصومه سلام الله عليها كه در مدت اقامت كوتاهش در قم آنجا مشغول عبادت بوده امروزه در قم بنام"بيت النور" در نزديكي حرم مطهر در محلي بنام ميدان مير مشهور مي باشد(41).