تاليف: ابواسماعيل ابراهيم بن ناصر بن طباطباء



ترجمه: محمد رضا عطائي



مهاجران آل ابوطالب در قم(1)



قم



ذكر اسامي واردين به قُم از اولاد حسن بن علي از جمله برخي از فرزندان عبدالله بن حسن بن حسن:



1. از منتقلان مدينه به قم، محمد كابلي پسر عبدالله اشتر فرزند محمد نفس زكيه كه مادرش زني از اهل كابل به نام آمنه بوده است.



سيد نسب شناس شيخ شرف ابوحرب محمّد بن محسن حسيني مي گويد: اما محمد بن عبدالله اشتر در كابل از مادري كابلي به نام آمنه به دنيا آمد، و هنگامي كه پدرش به قتل رسيد وي به مدينه گريخت و از آنجا به قم منتقل شد و در همان جا از دنيا رفت و بازماندگانش يك پسر به نام حسن اعور - از اين يك پسر اولادِ محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علي زياد شدند. و يك دختر به نام رقيه - كه مادرش امّ ولد بوده است - و پسر ديگري به نام علي اكبر بود كه از اين پسر اولاد ذكور باقي نماند.



از ابوالحسن احمد بن عمر اشناني نسب شناس بصري نقل كرده اند كه محمد ابن عبدالله بدون فرزند بوده است. قول صحيح آن است كه وي اولاد ذكور نداشته و دخترانش عبارت بودند از: سلمه، زينب صغرا - مادرشان امّ ولد بوده است - ، زينب كبرا - بدون فرزند بود - فاطمه كه مادرش زني به نام تماضر دختر ابوبكر بن عمر بن عباد بن عبدالله بن زبير بن عوام بن خويلد بن اسد بن عبدالعزيّ بوده است و پسراني نيز داشته است (كه زمان حيات خودش از دنيا رفتند و آنها عبارتند از:) طاهر - كه فرزند داشته و منقرض شد و يا بعضي گفته اند فرزندي نداشته است و قول صحيح همان است كه وي بدون فرزند بوده - ، ابراهيم كه نسلش منقرض شد و مادرش امّ ولد بوده و احمد جواد. از شريف نسب شناس ابوحرب محمد بن محسن حسيني در مشجرّه نقل كرده اند كه وي دختران ديگري داشته به نامهاي: ام كلثوم كه مادرش امّ علي دختر محمد زغور فرزند محمد بن علي، كلثوم و امامه كه مادرشان ام ولد بوده و همچنين يك پسر به نام حسن داشته است.



2. (از منتقلان مدينه به قم، شخصي به نام علي معروف به ابومني النّفس فرزند محمد اصغر پسر حسن اعور فرزند محمد كابلي بود(2)) كه مادرش زني به نام خانه دختر حمدان بردي بود، تنها بازمانده اش پسري به نام ابو جعفر حسين است كه هم اكنون در همدان بازماندگاني دارد.



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد ابراهيم بن حسن بن حسن (ابوالحسين بن علي بن محمد بن احمد):(3)



احمد، ابوالحسين بن ابراهيم طباطبا. از ابن ابي جعفر حسيني نسب شناس نقل كرده اند كه اين مطلب ثابت نشده است. و از سيد نسب شناس ابوعبدالله بن طباطبا نقل كرده اند كه كسي از مردم ما و نه خود ما چنين كسي را در قم نشناختيم.



ذكر اسامي واردين به قم از فرزندان زيد بن حسن بن علي، از جمله برخي از فرزندان قاسم بن زيد بن حسن:



1. ابوهاشم حسين بن ابي جعفر محمد ششديو فرزند ابوعبدالله حسين بن عيسي بن محمد بطحاني ملقب به سراهنگ، كه از آنجا به ابهر انتقال يافت و در آنجا از دنيا رفت. بازماندگانش عبارتند از: عبدالله ابوطالب، عباس، محمد سراهنگ، حسن سراهنگ، امّ حسن و اسماء.



2. برخي از فرزندان قاسم بن حمزة بن احمد بن عبيدالله بن محمد بن عبدالرّحمن شجري - اين مطلب را عبدالرّحمن شجري از قول ابن ابي جعفر نقل كرده است در حالي كه من در كتاب قم ذكري از آنها نديده ام.



3. ابوالقاسم احمد رازي فرزند عيسي بن احمد كركوره پسر محمد بن جعفر بن عبدالرّحمن شجري.



ذكر اسامي واردين به از اولاد حسين بن علي سپس برخي از فرزندان محمد بن علي از جمله بعضي از اولاد موسي كاظم.



1. از منتقلان كوفه به قم، ابوجعفر محمد بن موسي بن محمّد بن علي الرّضا، كه مادرش امّ ولد بوده و فرزندي نداشته در بيست و دوّم ربيع الآخر سال 296 از دنيا رفت و در ميان خانه اش كه امروز به مشهد معروف است دفن شد و بعدها به محمد بن ابي خلف اشعري معروف و ملقب به متوله(4) گرديد. محمد بن موسي نخستين كسي است كه - خدايش بيامرزد - در آنجا دفن شد و دو خواهرش زينب و ميمونه دختران موسي بن محمد بن علي الرّضا وارثان او بودند.



مردي از اهل اصفهان در سال 405 مدّعي شد كه از اولاد محمد بن موسي ابن محمد بن علي الرّضا است و من اين مرد را مي شناختم، هيچ بهره اي از اين نسب نداشت و او محمد بن احمد بن عبدالله بن محمود بن عمر بن محمد بن موسي بن محمد علي الرّضا بود و دروغگويي فاسد بوده و در سال 405 سفري به بغداد كرد، و ابوحرب محمد بن محسن نسب شناس معروف به ابن دينوري بدون اين كه از حال اين مرد آگاهي داشته باشد، نسبت او را ثابت دانست! در صورتي كه بزرگان از نسّابين گفته اند كه محمد بن موسي بن محمد بن علي الرّضا بدون فرزند بوده است.(5)



2. از منتقلان كوفه به قم، ابو علي محمد اعرج(6) بن احمد بن موسي بن محمد بن علي الرّضا است، مادرش از قبيله اشعثيهاي كوفه و بعضي گفته اند كه از قبيله كناني مي باشد. مي گويند: پدرش وارد قم شد. بازماندگان وي عبارتند از: ابوعبدالله احمد نقيب قم، كه(7) مادرش امّ ولد بوده و فاطمه(8) و ام سلمه كه مادرشان امّ ولدي از مردم بوده و بريهه كه مادرش امّ ولد ديگري از روم بوده، و امّ كلثوم و امّ محمد.(9)



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد علي عريضي:



1. از جمله ساكنان مدينه كه به قم انتقال يافتند برخي از اولاد حسين بن عيسي اكبر فرزند محمد بن علي عريضي، تنها بازمانده اش پسري به نام علي كه مادرش زينب دختر حسين فرزند حسن بن حسين بن حسن افطس بود.



2. عليّ بن عليّ بن حسن بن عليّ بن عيسي نقيب پسر محمد اكبر فرزند علي عريضي.



از ابوعلي حسن بن محمّد بن حسن بن سائب پسر مالك اشعري قمي صاحب كتاب قم(10) نقل كرده اند كه وي پسري به نام موسي در مدينه داشته كه مادرش زني از قبيله بني سليم بوده و پسر ديگري به نام محمد كه قبيله طيّ او را به قتل رساندند و همچنين فرزندان ديگري: از جمله جعفر و علي در مدينه و فاطمه كه مادرشان امّ ولد بوده، و حمدونه و جعفر نيز، حسين و محمد كه از مادران امّ ولد مختلف بودند و پسر ديگري به نام عبدالله در مدينه داشته است.



3. ابوالحسين احمد بن قاسم بن احمد شعراني پسر علي عريضي كه در همان جا از دنيا رفت و در مقبره مالون دفن شد و قبرش زيارتگاه است و مردم از آن شفا مي طلبند. سيّد امام مرشد بالله مي گويد: احمد بن قاسم بن احمد شعراني بدون فرزند بوده و مادرش امّ ولد به نام امّ كلثوم دختر عبدالله بن اسماعيل بن ابراهيم بن محمد بن عبدالله بن محمد بن علي زينبي است.



4. ابو عبدالله حسين بن احمد بن حسين بن احمد شعراني فرزند علي عريضي كه مادرش امّ ولد بوده و بازماندگانش به نامهاي: ابوالحسن محمد، ابوالحسين علي ابوعلي شعراني، احمد، قاسم، زيد، عبدالواحد، (و نيز) احمد و عبدالله بوده اند.



5. احمد بن حمزة بن محمد بن احمد بن حسين بن احمد شعراني.



ذكر اسامي واردين به قم از فرزندان محمد ديباج پسر[ امام ] جعفر صادق عليه السلام.



حسين بن علي خارص فرزند محمد ديباج، بازماندگانش عبارتند از: ابوطاهر احم، علي عبدالله و جعفر اعمي .



ابوعلي حسن بن محمد بن حسن بن سائب بن مالك اشعري صاحب كتاب تاريخ قم مي نويسد: جعفر بدون فرزند بوده است.



از ابن ابو جعفر حسيني نقل كرده اند: كه از بازماندگان جعفر كسي باقي نماند مگر از نسل فرزندش ابوالحسن محمد مجدور كه معروف به دخترزاده طباطباي بزرگوار بود و او پسر علي بن ابي عبدالله جعفر بن حسين بن علي خارص بود و نيز از فرزند ديگرش محمد ملقب به جور كه معتضد او را در ري به قتل رساند. و همچنين عبدالله بن حسين و محسن بن حسين. و بعضي در اين سلسله از طاهر، حمزه، عباس و عبيدالله، نام برده اند.



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد عبدالله باهر، از جمله برخي از فرزندان محمد بن اسماعيل بن محمد بن عبدالله:



1. ابوجعفر محمد بن احمد بن محمد بن اسماعيل بن جعفر بن محمد بن عبدالله بن علي بن حسين، كه مردي فقيه و دانشمند بود. تنها بازمانده اش پسري به نام ابوالحسن علي است.



2. از جمله منتقلان طبرستان به قم عبارتند از: حمزة بن احمد و محمد بن اسماعيل بن محمد ارقط پسر عبدالله باهر و به همراه وي دو پسرش: ابوجعفر محمد كه مادرش امّ ولد بوده و ابوالحسن علي كه مادرش زني از طبرستان بوده است. ذكر اسامي واردين به قم از اولاد عمر اشرف از جمله برخي از فرزندان علي بن عمر اشرف: از منتقلان طبرستان به قم، ابوعلي احمد بن علي بن محمد شجري فرزند حسن بن علي بن عمراشرف. از ابوعلي حسن بن محمد بن حسن بن سائب اشعري صاحب كتاب قم و از سيد نسب شناس ابوعبدالله بن طباطبا نقل كرده اند كه ابو علي احمد بن علي بن محمد شجري فرزند عمر بن علي بن عمر اشرف، نقيب قم بوده است.(11)



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد حسن بن علي افطس از جمله برخي از فرزندان عبدالله بن حسن افطس:



عبدالله اصغر فرزند عباس بن عبدالله بن حسن افطس، بازماندگانش عبارتند از: ابوالفضل عباس، ابوعبدالله حسين، محمد، علي و جعفر.



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد حسين بن حسن افطس:



1. محمد(12) بن حسين بن حسن بن حسين بن حسن افطس - به نقل از ابن طباطباي نسب شناس.



2. برخي از اولاد ابوالفضل محمد اكبر فرزند حسن بن حسين بن حسن افطس. از ابوجعفر حسيني نقل كرده اند كه فرزندان وي در ارجان و قم هستند، امّا نسبت ايشان به ابوالفضل ثابت نشده است.



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد محمد بن علي - ابن حنفيّه - از جمله برخي از فرزندان جعفر بن محمد بن علي:



از منتقلان نصيبين به قم، ابوالحسن علي - به همراه پدرش احمد باهر(13) - فرزند محمد بن علي بن عبدالله رأس المذري، بازماندگانش عبارتند از: ابوالقاسم حمزه، احمد، محمد، حسين، حسن و طاهر.(14)



ذكر اسامي واردين به قم از اولاد عمر اطرف، سپس برخي از اولاد جعفر بن محمّد بن عمر اطرف:



برخي از اولاد جعفر بن محمّد ابله پسر جعفر بن محمد بن عمر اطرف، يعني: محمّد، علي و يعقوب.