فاطمه معصومه (س) تنها به عنوان خواهري كه برادرش " علي بن موسي الرضا " را دوست بدارد و بخاطر برادري و خواهري ، دل در گرو محبّت اوگذاشته باشد نيست . گرچه "فاطمه" و " رضا" هر دو از يك پدر و مادرند و از يك پستان پاك شير خورده و در يك دامن لايق وعفيف ، بزرگ شده و با نوازش دست ها و نگاههاي يك پدر و مادر رشد كرده اند ، ليكن فاطمه معصومه ، تربيت شده برادرش حضرت " رضا " است .



دودمان او ، خانواده يك زنداني راه حق و اسير در دست ستمگران است . پدرش حضرت موسي بن جعفر (ع) مبغوض دربار هارون الرشيد گشته و به امر او بازداشت و زنداني شده است . اين حبس و زندان هم سالها طول كشيده و تا شهادت آن امام ادامه يافته است. خانواده امام ، به درد هجران پدر مبتلاست ، ولي چون اسارت پدر به خاطر خدا و دين و حريّت است ، با همه سختيهايش ، براي فرزندان ، قابل تحمل است ، چون خدا راضي است .



در اين همه سال كه موسي بن جعفر (ع) در زندانهاي مختلف به سر مي بَرَد ، امام رضا (ع) عهده دار تربيت و متكفّل زندگي خواهرش حضرت معصومه و ديگر خواهران است . در نبود پدر ، رسالت رهبري و مسؤوليت رسيدگي به تربيت فرزندان و حل مشكلات خانواده امام محبوس ، بر دوش اوست . حتي رسيدگي به خاندانهاي علوي ، كه امام كاظم (ع) سرپرستي يا سركشي و رسيدگي به آنان را عهده دار بوده ، در اين دوران سخت و غم آلود ، بر عهده حضرت رضاست .



مورخين ، تعداد خانواده هايي را كه از طريق امام هفتم موسي بن جعفر (ع) اداره مي شدند و تحت تكفل او بودند تا پانصد خانواده ذكر كرده اند . تأثير تربيتي امام رضا (ع) را بر خواهر معصومش فاطمه ، نمي توان ناديده گرفت .



بي جهت نيست كه اين بانوي جوان ، در دانش و كمال ، در حديث و فضل ، در ايمان و ثبات قدم ، در اراده و فداكاري و هجرت ، پايگاه و جايگاه بلندي يافته و به مرز " عصمت " رسيده است و دلهاي عاشقان عترت را مجذوب خود ساخته است و عالماني فرزانه و فقيهاني بلند مرتبه ، به آستان بوسي او افتخار كرده و مي كنند و سلام به او را هر صبح و شام ، توفيقي الهي براي خود مي شمرند .