سيد ابراهيم احمدي



جامع الانساب در تاريخچه امامزاده ها(1)



... بدان كه امامزادگان عظام، طبقات و اصنافي هستند؛ صنف اول: امامزاده هايي كه علاوه بر شرافت نسبيه ايشان، جلالت و قدرشان معلوم است و محل دفنشان هم معلوم است و استحباب زيارتشان هم بالخصوص از ائمه اطهار [عليهم السلام ] مأثور است و زيارت مخصوص هم جهت ايشان وارد شده؛ مثل حضرت اباالفضل العباس بن اميرالمؤمنين عليه السلام، و مثل حضرت علي اكبر علي بن الحسين [عليهم السلام ]، و مثل سيده جليله حضرت فاطمه بنت موسي بن جعفر عليهما السلام كه در قم مدفون است و مشهور است به حضرت معصومه [عليها السلام ]؛ زيارت مخصوص هم براي ايشان از ائمه معصومين [عليهم السلام ]رسيده.



و مرحوم مجلسي رحمه الله در مزار بحارالانوار(2) مي فرمايد:



مطلع نشدم به روايتي كه در زيارت امامزادگان عظام نماز زيارت وارد شده باشد و علماء در زيارت حضرت عباس بن علي عليه السلام نماز زيارت نوشته اند، لكن روايتي ديده نشده و بعضي از علماء منع فرموده اند از نماز در زيارت غير معصوم، مگر به قصد اهداي ثواب.



و نيز علامه مجلسي در تحفة الزائر(3) فرموده كه محتمل است زيارت حضرت معصومه [عليها السلام ] جزء روايت نباشد و از تأليف علماء بوده باشد. بلي، يك نفر از غير معصومين [عليهم السلام ]، هم جلالت قدرش معلوم است، هم محل دفنش، و هم زيارت مأثوري دارد. علاوه، امتياز مخصوص هم دارد. آن جناب حمزة بن عبدالمطلب [سلام الله عليه ]است كه در احد يك فرسخي مدينه طيبه مدفون است و امتياز مخصوص ايشان آن است كه در زيارت ايشان نماز زيارت هم وارد است.



و در تحفة الزائر(4) از آداب زيارت معصومين [عليهم السلام ] فرموده كه در وقت زيارت پشت به قبله روي به معصوم [عليه السلام ] بايستد و اما در زيارت غير معصوم جمعي گفته اند كه روي به قبله در عقب ضريح بايستد.



و در بحار است كه حضرت معصومه [عليها السلام ] در سال 201 هجري به جهت شوق ملاقات برادر بزرگوارش از مدينه به جانب خراسان آمد. چون آن مخدره به ساوه رسيد، مريض شد. سؤال فرمود كه تا قم چه مقدار مسافت است؟ عرض كرده اند: ده فرسخ. فرمود: مرا به قم ببريد.



ولكن از تواريخ معتبره ظاهر مي شود اينكه مأمون چون احساس دشمني از علويين نمود، از حضرت رضا عليه السلام حضرت معصومه [عليها السلام ] را خواستگاري نموده، حضرت نوشت؛ تا اينكه آن حضرت حركت كرده. چون به سمت قم آمد، طايفه اشعريين به استقبال آن حضرت آمدند و موسي بن جعفر خزرج بن سعد، كه بزرگ آنها بود، از همه سبقت گرفت و مهار ناقه آن مخدره را به دوش خود كشيد و وارد ساخت به منزل خود در قم و بعد از هفده روز از ورودش به قم، آن مخدره از دنيا رحلت فرمود و او را در باغ بابلان، كه فعلاً مشهور و معروف است، دفن كردند.



و در تاريخ قم(5) از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود از براي حق تعالي حرمي است كه مكه باشد، و براي حضرت پيغمبر [صلي الله عليه و آله ]حرمي است كه مدينه باشد، و براي حضرت امير عليه السلام حرمي است كه كوفه باشد، و از براي ما اهل بيت حرمي است كه بلده قم باشد و بعد از اين دفن مي شود در آنجا زني كه از اولاد من كه ناميده مي شود به فاطمه. هر كه او را زيارت كند، بهشت از براي او واجب شود.



و بدان كه در قبه حضرت معصومه [عليها السلام ] جماعت بسياري از بنات فاطمه [عليها السلام ] و سادات علويه مدفون اند؛ مثل جمله اي از دختران حضرت جواد عليه السلام، و از دختران موسي مبرقع مثل امّ محمّد و خواهرش ميمونه دختران حضرت جواد عليه السلام و بريهيه دختر موسي مبرقع.