آيا در قم مسلمان غير شيعه هم بوده است؟
بسياري از علماي مسالك و ممالك(526)از قبيل"ابن حوقَل" و"اِستَخري" و"ياقوت حموي" نوشته اند كه مردم قم همه شيعه هستند و غير شيعه در آن وجود ندارد، اين امر تقريبا مسلم است كه از زمان صفويه به بعد تمام اهل قم شيعه اثناعشري بوده و پيروان مذاهب ديگر ظاهرا در اين شهر كمتر سكونت داشته اند.
اما قبل از صفويه، مسلمان غير شيعه حتي غير مسلمان هم كم و بيش در قم وجود داشته است، ولي چون تعداد ايشان بسيار كم و انگشت شمار بوده و عموم مردم قم شيعه بوده اند، نوسندگان هموار، تمام اهل قم را شيعه اثنا عشري يا امامي دانسته اند و از جمله"ياقوت" گفته است:
وَاَهلها(قم) كلهم شيعَةٌ امامية.(527)(مردم قم، همه شيعه امامي(دوازده امامي) هستند.)
همچنين"ابوسعيد حِمري" و(از نويسندگان قرن ششم) گويد: هيچ ناحيه اي را سراغ نداريم كه مذهب شيعه بر آن غالب باشد جز قم(528)و باز به گفتة"شيخ عبدالجليل رازي": قمي جز شيعه نباشد.
"حمدالله مستوفي" هم به شيعه اثنا عشري بودن همه اهل قم تصريح كرده است.
پاورقي
(526) علم مسالك و ممالك تقريباً همان علم جغرافيا است.
(527) معجم البلدان: ج4,ص 175.
(528) حورالعين: ص 195.