ألف ـ طبل و شيپور و سنج


در قم رسم بود كه جلو هر دسته يك شيپور زن سوار بر اسب حركت مي كرد، پشت سر او يك دسته طبال پياده، سپس طبالان و نقاره چيان شتر سوار(به اصطلاح مردم قم، طبل شتري) و به دنبال آنها تعزيه خوانان سواره و پياده و يا در تخت و عماري در حركت بودند، طبالي در تعزيه و دسته هاي عزاداري از كي معمول شد، بر نويسنده معلوم نيست، قدر مسلم اين است كه در زمان صفويه در دسته جات عزاداري 21 رمضان و عاشورا طبل مي زده اند و يك جهانگرد به شرحي كه خواهيم گفت در سال 1026 هجري دسته طبالان را ديده است كه از صداي طبل گوش فلك را كر مي كردند.



در زمان مرحوم ملا آقاي دربندي(درحدود يكصد سال پييش) نيز رسم بوده است، زيرا وي در كتاب اسرار الشهاده در پاسخ سؤالي كه از او شده نظير چنين عبارتي را گفته است:اَنَا لا اقول بانهم يَرتَكِبونَ المَعاصِيَ بِضَربِهِم الطبولَ وَ البوقاتِ وَ الصنوجَ بَل اقول:



من نمي گويم كه مردم در عزاي امام حسين(ع) به علت زدن طبل و شيپور و سنج مرتكب گناه مي شوند بلكه مي گويم:



تمام غرق گناهيم و يك حسين داريم. آنچه مسلم است اين است كه رسم طبل و نقاره زدن از جنگهاي قديم اقتباس شده كه براي تهييج سپاهيان، چندين نوع طبل و سنج و شيپور را به صدا درمي آوردند در دسته و در تعزيه خواني به همين منظور از دسته طبالان استفاده مي كنند.(480)

پاورقي

(480) در تعزيه هگام جنگ يا در مواردي كه تعزيه خوانان ساكت هستند، طبل زده مي شود.