گفته شدكه كتاب روضةالشهداء ظاهرا نخستين مقتل فارسي است، ولي بايد دانست كه در كتب تاريخي كه به زبان فارسي، قبل از روضه الشهداء تأليف يافته واقعه كربلا نيز شرح داده شده است.



قديمي ترين كتاب فارسي كه در آن واقعه كربلا سخن رفته است، تا آنجا كه نويسنده آگاه است، كتاب تاريخ بلعمي(يا ترجمه تاريخ طبري،) از آثار اواسط قرن چهارم هجري است و از اين پس در بسياري ا زآثار مهمِ فارسي ذكري از واقعه كربلا شده است.



در شعر فارسي تا آنجا كه نويسنده اطلاع دارد از قرن پنجم به بعد به واقعه كربلا اشاره شده است از جلمه در ديوان"ناصر خسرو" متوفي در سال 481 مكرر نام كربلا آمده و به شهادت امام حسين(ع) اشاره شده است كه به ذكر چند بيت بسنده مي شود:



پاره كرد ستند جامه دين به تو برلاجرم اين سگان مست گشته روز حرب كربلا(455)



دفتر پيش آر و بخوان حال آنك شهر از او شد به جهان كربلاش



تشنه به شد كشته و نگرفت دست حرمت و فضل و شرف مصطفايش (456)



و به تدريج به صورت قلعه و انواع ديگر شعر، مصائبي كه بر اهل بيت پيغمبر"ص" وارد شده بيان گرديده است، از دوره صفويه به بعد سرودن شعر فارسي مربوط به كربلا رواج كامل يافت.



حتي شعر جمع كثيري از شاعران معروف و منحصر به اين فاجعه بزرگ است. در ميان اشعاري كه درباره واقعه كربلا سروده شده، دوازده بند"محتشم كاشي"(شاعر معروف قرن دهم) موقعيتي خاص دارد به طوري كه هنوز، بعد از گذشتن قريب چهار صد سال اشعاري كه روي كتيبه هاي ديوار تكايا و مساجد، هنگام سوگواري نقش بسته، تقريبا منحصر به اين دوازده بند است.(457)در اين مدت چند تن از شاعران بزرگ در مقام معارضه با"محتشم"م مانند دوازده بند او اشعاري سرودند، خوب هم سرودند ولي اشعار"محتشم" كماكان به اهميت و شهرت و موقعيت خود باقي ماند(458) قبل از"محتشم" شاعري به نام"شيخ آذري"، ابياتي سروده بوده است كه هيچ يك از شعرا نتوانسته بود مانند آن بسرايد و"محتشم" با سرودن دوازده بند خود، قلم نسخ بر ابيات آذري كشيد(459)و اما ذكر واقعه كربلا در شعر عربي، از همان زمان وقوع آن تا امروز صدها، بلكه هزاران قصيده و ديگر انواع شعر سروده شده است كه در كتب ادب ثبت است و يكي از فضلاي نجف در كتابي به نام ادب الطف در چند مجلد بسياري از آن اشعار را به ترتيب قرن، جمع آوري كرده و به چاپ رسانده است. در نثر عربي هم از همان واقعه كربلا نوشته شده است، ليكن تدوين آن به صورت كتابي كه تا اين زمان باقي و در دست باشد مربوط به اوايل قرن سوم به بعد است و حسن اتفاق چند مجلد از اين گونه كتابها در اختيار نويسنده اين سطور قرار دارد.