پيش از صفويه پيروان مذهب شيعه در اقليت بودند(405)و اغلب در محدوديت شديد به سر مي بردند و گاهي اظهار عقيده براي آنان خطر جاني داشت، معهذا اهل قم در همه جا، حتي در مراكز متعصبين از اهل تسنن، به شيعه بودن تظاهر مي كردند حتي نسبت به اظهار عقايده خود، اصرار مي ورزيدند.

"ابن حجر" دربارة"امير بن شرف شاه شريف قمي" كه قاضي قم نيز بوده است مي گويد كه وي بدون تقيه درباره مذهب خود مناظره مي كرد، و"قاضي نور الله ششتري" داستان سيدي قمي را در هرات، در زمان"سلطان حسين بايقرا" و اينكه در اثر تقيه نكردن جانش را از دست داد، به تفصيل ذكر كرده است.

در هر حال، شهرت مردم قم در تشيع و بي باكي ايشان در اظهار معتقدات و اصرار در دفاع از مذهب خود، در مواردي براي قم و مردم آن بسيار گران تمام شده و موجب تخريبها و قتل عامها و خسارت ديگر گرديده است، كه در ذيل، چند نمونه از آنها ذكر مي شود:

(405) شهرها و نواحي معروف شيعه، پيش از صفويه عبارت بود: از قم ـ كاشان ـ آوه(كه اكنون كوچكي است ميان قم و ساوه) ساري ـ ارم(به ضم همزه و سكون راء شهركي بوده است درمازندران نزديك ساري) فراهان ـ تفرش ـ سبزوار ـ‌ ورامين ـ كرج(ناحيه اي نزديك اراك فعلي) و محله مسلحگاه در ري ـ مشهد رضا(ع)(از: النفض ـ و شعر ابن سكره و شعر شمس لاغزي)