نبودن شراب در قم
ر كس وارد قم مي شد از عربه جوئي و بدمستي، اثري نمي ديد زيرا مشروف فروشي و باده گساري در اين شهر ممنوع بود و معمول نبود؛ اين مطلب در آثار شعراء و نويسندگان ديده مي شود؛ از جمله"قاآني" شاعر معروف عصر قاجار چنين سروده است:
در قم شراب نيست حريفان، خداي را برتر نهيد گامي و از ري بياوريد
"ديولافوا" گويد: شرب خمر در قم ممنوع است و هر كس بنوشد، حاكم او را چوب مي زند.(364)
"دوراند" گفته است: مشروبات الكلي در دزفول مانند قم، غدغن است و در جاي ديگر از سفرنامه خود تصريح كرده است كه شراب در قم به فروش نمي رسد.(365)
توصيف قم، به عنوان يك شهر مذهبي از زمان مدفون شدن"فاطمه معصومه(ع)" دراين شهر بلكه تا حدي از سالها پيشاز دفن آن حضرت تا به امروز ادامه داشته است، در زمان حاضر نيز قم عنوان يك شهر مذهبي را دارد و مي توان گفت كه اين عنوان براي قم"مشهد رضوي و شهر ري ـ مدفن"حضرت عبدالعظيم(ع)" رسميت يافته است.
امروز در مساجد قم كه تعداد آن نسبت به وسعت شهر، زياد است، همه آباد و با رونق و در اوقات نماز، نماز جماعت در همه آنها برپا است، هنگام فرارسيدن اوقات نماز، از دهها مسجد بانگ نماز برمي خيزد.
امروز در تمام فصول سال، همواره هزاران زائر از داخل و خارج كشور در قم وجود دارد و حرم و صحنهاي"حضرت معصومه(ع)" همواره، مخصوصا در اعياد و سوگواريها و در شبهاي جمعه مستور از جمعيت زيارت كنندگان است. دهها امامزاده مدفون در داخل و خارج شهر، هيچگاه بدون زائر نيستند؛ در تمام شبها چندين مجلس قرائت قرآن(366)در ادعيه و اذكار و مجالس وعظ برقرار است.
در ايام البِيضِ(367)ماه رجب، صدها نفر از طلاب و ديگران در مساجد، مخصوصا مسجد امام معتكف مي شوند و عمل ام داود به جا مي آورند.(368)
عده اي از مجاورين قم، سه ماه رجب و شعبان و رمضان را به طور متوالي روزه دارند، ماه رمضان باشكوه تمام برگزار مي شود كه جداگانه راجع به آن سخن گفته خواهد شد.
روح تعاون و كمك به نوع، به خوبي در مردم قم وجود دارد"كه ما اين موضوع را در ضمن مجلد مربوط به تاريخ اجتماعي قم و بحث از صفات و خصال مردم قم، به تفصيل مورد سخن قرار خواهيم داد". به طور كلي هر كس وارد قم شود و با قمي ها معاشرت نمايد، يك نوع روح مذهبي در تمام طبقات مردم احساس خواهد كرد.
پاورقي
(364) سفرنامه ديولافوا: ص 88.
(365) سفرنامه دوراند: ص 31 و 126.
(366) از جمله مجالس مذهبي كه در قم معمول مي باشد، مجالسي است براي ياد دادن قرائت صحيح و مطابق تجويد، سوره حمد و سوره اخلاص به افراد عامي كه گاهي ياد دادن يك كلمه(مثلاً كلمه صراط) چند هفته طول مي كشد. ناگفته نماند كه حمد و سوره و احكام نماز را به افراد عامي ياد دادن رسم قديمي است مثلاً ابن حجر در ضمن وقايع سال 790 گويد كه محتسب جمعي از فقيهان و طلاب بي بضاعت را معين كرد تا به دكانداران بي سواد، سوره فاتحه الكتاب و واجبات نماز را ياد هند(انباء الغمر: ج 2,ص 288).
عمل ام داود ازاعمال مفصل و مجرب ماه رجب است كه براي انجام آن، ايام البيض را روزه مي دارند و در روز پانزدهم از ظهر به بعد پس از غسل واداء فريضه با خواندن صد مرتبه سوره حمد و صد مرتبه سوره اخلاص و ده مرتبه آيه الكرسي و خواندن تعداد زيادي از سوره هاي قرآن كه در كتب ادعيه معين شده و نيز دعاي مخصوص و كيفيت هاي ديگر، كه تا حدود غروب طول مي كشد، عمل ام داود انجام مي يابد؛ علت اينكه اين را عمل ام داود مي نمامند، اين است كه زني مكناه به ام داود براي نجات فرزند زندانيش از امام دستوري خواست و حضرت اين عمل را به او تعليم فرمود.
(367) ايام البيض يعني روزهاي سفيد و مقصود از آن روزهاي سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماههاي قمري است. علت اينكه به سه روز ايام البيض مي گويند اين است كه در شبهاي اين سه روز، ماه از اول تا بامداد، تقريباً به طور كامل نمايان و در نتيجه تما شب آنها سفيد و روشن است.
(368) عمل ام داود ازاعمال مفصل و مجرب ماه رجب است كه براي انجام آن، ايام البيض را روزه مي دارند و در روز پانزدهم از ظهر به بعد پس از غسل واداء فريضه با خواندن صد مرتبه سوره حمد و صد مرتبه سوره اخلاص و ده مرتبه آيه الكرسي و خواندن تعداد زيادي از سوره هاي قرآن كه در كتب ادعيه معين شده و نيز دعاي مخصوص و كيفيت هاي ديگر، كه تا حدود غروب طول مي كشد، عمل ام داود انجام مي يابد؛ علت اينكه اين را عمل ام داود مي نمامند، اين است كه زني مكناه به ام داود براي نجات فرزند زندانيش از امام دستوري خواست و حضرت اين عمل را به او تعليم فرمود.