قم از قديم به داشتن صدها امامزاده معروف بوده است(173)امروز چه ددر داخل شهر قم، چه در بيرون شهر با فاصله هاي نزديك و چه در دهات اطراف قبور بسياري از امامزادگان كه هر يك داراي موقوفاتي مي باشد وجود دارد، بناها و گنبدهاي اين امامزاده ها با يكديگر تفاوت دارد كه حكايت از تأثير معماريهاي گوناگون در آنها مي كند و بعضي از آنها در نوع خود كم نظير است.



از باب مثال، گنبد شاهزاده حمزه در وسط شهر قم و در محله اي به همين نام؛ داراي شكل و هيأتي است كه ظاهرا نظير آن در هيچ جا نباشد.



در هر صورت، مردم قم، همانطور كه در بزرگداشت اولاد پيغمبر(ص) در زمان حياتشان منتهاي كوشش را كردند كه شمه ئي از آن گفته شد، پس از وفاتشان نيز قبورشان را محترم داشتند و بناها و گنبدهاي مجلل براي آنها ساختند و رقبات موقوفه قرار دادند تا درآمد آنها به مصرف روشنايي و تعمير وتنظيف و خدمت به زوار بشود.



اين رسم از اوايل قرن سوم هجري كه فاطمه معصومه(ع) در قم مدفون شد تا به امروز ادامه داشته است.



در قرن ششم قبور امامزادگان را مي آراستند و بنابر نوشته شيخ عبدالجليل رازي بر شيعه آل مصطفي حرجي نباشد كه مشاهد سادات علوي و مقابر اشراف فاطمي از خلوص اعتقاد، سرها در عنان آسمان كشيده دارند و زر و جواهر قيمتي و قنادل مكَلل و شموع منور و خادمان مشهر مؤدب؛‌ آراسته كرده اند؛ اقتداء به كعبه خدا و روضه مصطفي(ص).



شيخ عبدالجليل دراينجا وضع حرم حضرت اميرالمؤمنين(ع) را در نجف ذكر كرده و گفته است كه اگر تجمل و زينتِ خِزانه مشهد مقدس اميرالمؤمنين(ع) حساب كنند در هيچ خِزانه مِلكي و سلطاني چندان نباشد و نه هر مشهدي مثل آن باشد و سلاطين عالم و ملوك و جهانيانِ دنيا چون بدان مشاهد رسند، از فَرطِ اعتقادِ پاكيزه، آستانه را بوسه دهند.(174)



در دوره صفويه و قاجاريه، بعضي از جهانگرداني كه به ايران آمده و از قم عبور كرده اند، در سفرنامه هاي خود، امامزادگان قم را وصف نموده و در پاره اي از آن سفرنامه ها، درتعداد امامزادگان قم، راه افراط پيموده شده است.



مردم قم به هر يك از امامزاده ها، به نوع خاصي توجه مي كردند يا مي كنند، مثلا در روزگار قديم وقتي اختلاف ميان دو نفر به مرحله اي مي سيد كه جز قسم خوردن راه حلِ ديگري نداشت، طرفين براي قسم خوردن، به بقعه شاهزاده حمزه مي ر فتند. و براي اداي نذر و شفا گرفتن، سالها است كه به شاهزاده سيد علي(در بيرونِ دروازه قديم ري) مي روند و براي گوسفند قرباني كردن، به بقعه شاهزاده اسماعيل، در هفت هشت فرسنگي شهر قم در ناحيه كوهستاني، رو مي آورند.