چاپ اول تاريخ مذهبي قم(مجلد اول از مجلدات پنجگانه تاريخ جامع قم) در سال يكهزار و سيصد و پنجاه شمسي، انتشار يافت، در اين فاصله، با همه ابزار علاقه اي كه نسبت به تجديد چاپ آن مي شد، براي انجام اين منظور فرصتي پيش نمي آمد تا سال گذشته(1376) توفيق رفيق گرديد و مجالي بدست آمد و به مقدمات كار پرداخته شد: نخست اغلاط فراوان چاپ اول را از جهات مختلف، صحيح كرد، آن گاه در صدد تكميل مطالب آن برآمد و در اين زمينه، موارد بسياري در ارتباط با تاريخ مذهبي كه در چاپ اول از آن غفلت شده يا به آن دست نيافته بود، بر مطالب كتاب افزود، ديگر اين كه شماره تصاوير كتاب را كه در چاپ اول بر 48 تصوير بالغ ميشد تا يكصد و دوازده تصوير بالا برد كه به نقل گوستاولوبون نويسنده شهير فرانسوي در مقدمه تاريخ تمدن عرب، گاهي يك تصوير به اندازه يكصد صفحه كتاب، گوياي دارد، وي پس از نقل آن سخن، خود مي گويد: بلكه از يكصد كتاب.



همچنين، در مرغوبي و كيفيت چاپ و زيبايي خط و از جهت ضوابط و نقطه گذاري و جهات ديگر، دقت كافي به كار رفته است.



همانطور كه ملاحظه ميشود، مطالب كتاب بر دو نوع است:



نوع اولي مطالبي است تحقيقي و مستند به اسناد معتبر و دست اول كه فهرست آنها در آخر كتاب آمده است، اين نوع قسمت عمده اي از مندرجات كتاب را در بر ميگيرد.



نوع دوم، شرح آداب و رسومي است كه از طرف مردم در مراسم مذهبي اعم ا زاعياد يا سوگواريها انجام ميگردد كه قسمت عمده اي از آنها، مشاهدات خود نويسنده اين سطور است، و بررسي اين نوع از نظر جامعه شناسان و محققان از اهميت خاصي برخوردار است. در اين قسمت نيز كوشش شده است، هر يك از آن آداب و رسوم ريشه يابي شود و سابقه آن تا حد امكان بررسي گردد و به دست داده شود.



سخن آخر اين كه از مطالعه كنندگان اين كتاب درخواست ميشود نواقص و كمي ها و فزونيها و به طور كلي هر نظري كه نسبت به مطالب كتاب دارند، به هر طريقي كه صلاح ميدانند، به مؤلف اطلاع دهند تا انشاءالله در چاپهاي بعد مورد استفاده قرار دهد با سپاسگذاري



نويسنده اين سطور بر خود لازم مي داند از جانب آقاي سيد عبدالله حسين كه در راه خوب از كار درآمدن چاپ دوم كتاب تاريخ مذهبي قم، از جهت زيبايي و مرغوبي خط و تناسب چاپ و به كار بردن حروف زيبا و روشن و تناسب صفحات و سرفصلها و تعيين محل مناسب براي تصاوير و تهيه فهرستهاي دقيق و متعدد و كامل و كوشش در كم غلط از كار درآمدن كتاب و جهات ديگر، سعي كافي مبذول داشته اند، صميمانه سپاسگزاري كند و مزيد توفيقات ايشان را از درگاه حضرت احديت خواستار شود



علي اصغر فقيهي 21/7/1377



بِاسمِه تَعالي شَأنه العزِيز