احمدبن اسحاق بن عبدالله بن سعدبن مالك بن احوص اشعري قمي(31)


كنيه احمدبن اسحاق، ابوعلي مي باشد. وي از محدثين و روات بزرگ عصر خود و شيخ قميين و از خاندان بزرگ و معروف اشعري در قم مي باشد. جد چهارم وي، احوص در سال 121 ه . ق. در قيام زيد، فرزند بزرگوار امام سجاد عليه السلام حضور و نقش فعال داشته است كه بعد از شهادت زيد، توسط حاكم وقت عبدالملك بن مروان دستگير و چند سال در زندان بود و بعد با وساطت برادرش آزاد شد و به قم عزيمت نمود. او همراه برادرش عبدالله اولين اعرابي بودند كه وارد قم شدند و عبدالله مردي زاهد و عابد بود و همه روزه در قم حديث مي كرد و سخن مي گفت و احوص جهت برادرش مسجدي بنا نهاد تا او در آن نماز بگذارد.(32)



احمدبن اسحاق از طرف امام حسن عسكري عليه السلام وكيل اوقاف قم بوده و توليت اوقاف مربوط به ائمه عليهم السلام و خاندان پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله را بر عهده داشته است.(33)



احتمال اينكه او متولي اوقاف آستانه مقدسه حضرت معصومه عليهاالسلام نيز بوده باشد، زياد است. البته، اين در صورتي است كه در آن زمان مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام داراي موقوفاتي بوده باشد.



بعضي از علماي عصر ما مي گويند: «در عصر امام حسن عسكري عليه السلام، احمدبن اسحاق متولي آستانه مقدسه بوده و اين به دستور خود حضرت بوده است».(34)



بنا به قولي، مسجد امام حسن عسكري عليه السلام نيز به دستور خود امام از راه اوقاف و وجوه خراج با توليت احمدبن اسحاق بنا شده است و بنابر قول ديگر، در آن زمان مسجد بنا شده بود و امام به احمدبن اسحاق دستور داد كه از وجوه خراج قم، صُفه اي در آن مسجد بنا كند.(35) احمدبن اسحاق از طرف امام زمان ارواحنا فداه، نيز وكيل اوقاف قم بوده است.(36)

پاورقي



31) ر. ك: «تاريخ قم» صص 213 - 211؛ «رجال طوسي» ص 427 و 398؛ «الفهرست» شيخ طوسي، ص 50؛ «رجال نجاشي» ص 91؛ «رجال كشيّ»صص 558 - 556؛ «تاريخ قم» ناصر الشريعة، ص 168؛ «معجم رجال الحديث» ج 2، صص 50 - 43؛ «بحار الانوار» ج 51، ص 16، ح 21 و ج 52، ص 23، ح 16؛ «اعيان الشيعة» سيد محسن الامين، ج 2، ص 478.

32) ر. ك: «تاريخ قم» ص 37 و 242.

33) ر. ك: همان مدارك.

34) ر. ك: «خاطرات آيت الله مسعودي خميني» ص 79.

35) ر. ك: «تربت پاكان» ج 2، صص 117 - 116، به نقل از «تاريخ دارالايمان قم» صص 52 -51 و «خلاصة البلدان» ص 43، نسخه محيط طباطبايي.

36) ر. ك: «كمال الدين و تمام النعمة»ص 442 و 454، ح 21؛ «بحارالانوار» ج 52، صص 31 - 30، باب ذكر من راه عليه السلام، ح 26.