چكيده


اين كتاب از يك پيشگفتار و پنج بخش تشكيل شده است:



در بخش اوّل، اسامي و شرح حال كساني آمده كه متولي رسمي آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام نبوده و يا حداقل مدرك يا فرماني در توليت آنها به دست نرسيده است. آنها كساني هستند كه در آستانه مقدسه قبل از اينكه اوقافي داشته باشد، منصب خدمت داشته اند، مثل: حسين بن اشكيب قمي خادم القبر.



و يا اينكه بناي آستانه مقدسه را تأسيس نموده اند، مثل: زينب دختر امام جواد عليه السلام كه براي اولين بار در تاريخ، بارگاه و قبه اي بر روي تربت پاك حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام بنا نمود.



و يا اينكه تجديد بنا نموده اند، مثل: امير ابوالفضل عراقي كه مدتها بعد، قبه اوليه را از ميان برداشت و بارگاه و قبه اي بزرگ تر بر روي تربت مقدس حضرت بنا كرد.



يا كساني كه اقدام به تعمير ابنيه حرم و يا كاشي كاري مرقد و ابنيه ديگر آستانه نمودند و به طور كلي، كاري ماندگار و يا وقفي خاص و چشمگير در آستانه از خود به يادگار گذاشته اند.



البته ممكن است كساني هم باشند كه چنين كارهايي را در آستانه مقدسه انجام داده باشند، خصوصاً در چند دهه اخير، اما اسم و كار آنها در كتب و مدارك نيامده باشد.



در بخش دوم، به شرح حال و اسامي متوليان رسمي آستانه مقدسه تا اواخر قرن دهم هجري پرداخته شده و اسناد و احكام مربوط به توليت آنها كه از قديم در آستانه سرپرستي كرده اند، ارائه شده است.



بخش دوم، داراي دو فصل است كه در فصل اوّل توضيحي كوتاه درباره چگونگي شكل گيري مقام و منصب توليت آستانه و پيشينه آن ارائه شده و در فصل دوم اسامي و شرح حال و اسناد و احكام مربوط به آنها به ترتيب تاريخي ذكر گرديده است.



در بخش سوم نيز دو فصل ارائه شده، فصل اوّل درباره دگرگوني و تحول در توليت آستانه مقدسه در اواخر قرن دهم هجري قمري مي باشد، و در فصل دوم، اسامي و شرح حال و احكام و فرامين مربوط به متوليان قديمي يا شرعي آستانه كه در كنار متوليان تفويضي يا جديدي به وجود آمد، ارائه مي شود.



بخش چهارم، داراي پنج فصل است كه در فصل اوّل، توضيح مختصري درباره توليت جديدي يا تفويضي ارائه شده و در فصل دوم، تشكيلات آستانه مقدسه در دوره صفويه، يعني زمان شكل گيري توليت تفويضي يا جديدي توضيح داده شده و در فصل سوم، چگونگي روي كار آمدن متوليان جديدي يا تفويضي كه سادات حسيني بودند، روشن شده است. در فصل چهارم، اسامي و شرح حال متوليان جديدي يا تفويضي آستانه كه از سادات حسيني نبوده اند، آمده و در فصل پنجم، متوليان جديدي كه از سادات حسيني از نسل ميرزا سيد حسين كركي خاتم المجتهدين در آستانه مقدسه بوده اند، به همراه احكام و فرامين مربوط به آنها آمده است.



و اما بخش پنجم، سه فصل دارد كه در فصل اول، اسامي و شرح حال دو تن از متوليان آستانه مقدسه كه از سادات حسيني بوده اند، ارائه شده است. دليل اينكه اين دو نفر از متوليان جديدي، جداگانه مطرح شده اند، اين است كه در زمان آنها توليت قديمي وجود نداشته و لذا آنها امور اوقاف قديمي را نيز سرپرستي مي كردند.



در فصل دوم، متوليان آستانه مقدسه كه از سادات حسيني نبوده اند، معرفي شده اند؛ يعني كساني كه از طرف رژيم فاسد وابسته پهلوي به توليت آستانه منصوب شده اند.



و در فصل سوم، شرح حال دو تن از متوليان آستانه مقدسه حضرت معصومه عليهاالسلام كه پس از پيروزي انقلاب عهده دار اين مسؤوليت بوده اند، ارائه مي شود: اوّل حجة الاسلام و المسلمين شيخ احمد مولائي رحمة الله عليه كه در زمان امام خميني قدس سره به اين سمت منصوب شد، و دوم آيةالله علي اكبر مسعودي خميني دامت بركاته، كه با حكم مقام معظم رهبري عهده دار توليت آستانه مقدسه قم گرديد كه اكنون هم بر اين سمت باقي و منشأ خدمات ارزشمند به آستان ملكوتي فاطمي مي باشند.